گزارش، خروج از ادلب٬ چالش مهم روابط آنکارا - مسکو - مجله ایرکا

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ تحولات روزها و هفته های اخیر در سوریه٬ چنان فرایند شتابانی داشته که پیش و بیش از همه٬ دولت ترکیه را سردرگم کرده است.

نیروهای ارتش سوریه٬ شهر مهم سراقب را نیز در اختیار گرفتند و رفته رفته پازل فتح ادلب٬ در حال کامل شدن است.

به نفع اسد٬ به ضرر اردوغان

فتح سراقب٬ از این لحاظ مهم است که ارتش سوریه توانسته راستا بین المللی حلب - سراقب را تحت تسلط آتشباری خود قرار دهد و برای نخستین بار پس از چند سال٬ حاشیه و مرکز شهر بزرگ ادلب را هدف حملات توپخانه ای قرار دهد. دومین بُعد مهم فتح سراقب٬ این است که حالا٬ ارتش تحت امر بشار اسد٬ از سمت حومه جنوبی حلب٬ مانع از نقل و انتقال نیرو و مهمات شده و خطوط امدادرسانی به تروریست ها را مسدود کرده است.

با توجه به آن که در چند سال اخیر٬ ادلب در بحران سوریه به یک نقطه کانونی مسائل و یک معمای بزرگ تبدیل شده بود٬ حالا شرایط له اسد و علیه اردوغان تغییر یافته است. کارشناسان نظامی بر این باورند که فتح معره النعمان٬ خان طومان و سراقب و تلاش برای کنترل کامل ادلب٬ ترکیه را در شرایط دشواری قرار داده و برای سربازان ترک و معارضین اسد٬ راهی جز خروج باقی نمانده است.

اما دولت اردوغان به جای گفت وگو٬ به دنبال تهدید و استفاده مداوم از ابزار نظامی است.

چالش در روابط مسکو - آنکارا

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ در نشست سران آستانه از مواضع تهران و مسکو راضی نبود و تنها چند روز پس از نشست تهران٬ راهی سوچی شد تا در آنجا در مورد ادلب٬ بدون حضور روحانی٬ با پوتین به نتیجه برسد.

او در آنجا در ظاهر با رئیس جمهور روسیه٬ به یک توافق مهم دست یافت. اما جالب اینجاست که حالا و در شرایطی که ترکیه امید چندانی به حفظ جایگاه و نفوذ خود در ادلب ندارد٬ اردوغان به جای آن که در مورد توافق سوچی اظهار نظر کند٬ مداوماً می گوید: چیزی به نام توافق آستانه باقی نمانده است.

شاید اردوغان به این دلیل از موضع گیری مستقیم در برابر پوتین و روسیه ابا می کند که نمی خواهد به خاطر اختلاف در ادلب٬ منافع کلان رابطه با مسکو٬ آسیب و لطمه جدی ببیند.

البته همین جا باید به این موضوع مهم نیز اشاره شود که ترکیه تعهد داده بود٬ گروه تروریستی هیات تحریرالشام را از ادلب خارج کرده و آنان را اقناع کند که در برابر روسیه و سوریه دست به سوی سلاح نبرند. اما این تعهد در هوا معلق ماند و تعلل در مورد فرجام هیات تحریرالشام٬ یکی از اصلی ترین دلایل حمله گسترده دمشق برای فتح ادلب است.

نقشه بالا نشان می دهد که از مجموع 12 نقطه دیده بانی نظامی ترکیه در خاک ادلب٬ 6 نقطه عملاً در مناطق صورتی رنگ تحت کنترل نیروهای بشار اسد محاصره شده اند و این نقاط یا باید برچیده شده و به مناطق دیگری منتقل شوند٬ یا این که نیروهای ترکیه باید در اسرع وقت٬ از این مناطق خارج شوند و یا این که گزینه درگیری با نیروهای اسد را بر میز بگذارند.

آیا آنکارا کوتاه می آید؟

پس از سقوط خان طومان و معره النعمان و در هم شکسته شدن مقاومت مخالفین اسد٬ انتظار می رفت که ترکیه در یک فرایند تدریجی٬ این واقعیت را بپذیرد که نمی تواند برای ادلب کار خاصی انجام دهد. اما اظهارات چهارشنبه و پنجشنبه اردوغان و سخنگوی او و همچنین مواضع وزیر امور خارجه ترکیه نشان می دهد که دست کم در شرایط فعلی٬ آنکارا نمی خواهد کوتاه بیاید. ولو اگر مقاومت در برابر واقعیت صحنه٬ هزینه های قابل توجهی بر دست ترکیه بگذارد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ به منظور پایان دادن به تنش درادلب با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به صورت تلفنی گفت وگو کرد. اما ظاهراً این تماس تلفنی نتیجه قابل توجهی به دنبال نداشت و حالا اردوغان امیدوار است که در گفت وگو با دو هیات نظامی و سیاسی روسیه٬ نتایج جدیدی حاصل شود.

پس از کشته شدن 8 تن از نظامیان ترکیه در ادلب سوریه٬ مخالفین دولت بر این مساله تاکید کردند که سیاست خارجی آنکارا در سوریه غلط است و دلیل و هدف مقدسی وجود ندارد که به خاطر رسیدن به آن٬ خون سربازان ترکیه ریخته شود.

آنان به اردوغان توصیه کردند که سیاست تغییر رژیم را از روی میز بردارد و واقعیت صحنه را بپذیرد. اما اردوغان در مورد تحولات ادلب به شکل تند علیه سوریه موضع گیری کرده و تا پایان ماه جاری میلادی به دولت سوریه فرصت داد که نیروهای خود را عقب بکشد! یعنی به عبارتی روشن٬ رئیس جمهور کشوری که بدون مجوز وارد خاک کشور همسایه شده و مخالفین دولت آن کشور را نیز تحت حمایت خود قرار داده٬ از پیشروی نظامیان طرف مقابل در خاک وطن خودشان٬ گله مند است و تهدید می کند اگر عقب نکشید به شما حمله خواهد شد!

جالب اینجاست که دستگاه دیپلماسی ترکیه و شخص وزیر امور خارجه یعنی مولود چاووش اوغلو نیز از این تصمیم حمایت کرده و به این افتخار می کند که ترکیه٬ در ماجرای کشته شدن 8 نظامی اش در خاک ادلب٬ چند برابر آن٬ به طرف مقابل ضربه زده است.

سخنان ابراهیم کالین سخنگو و مشاور اردوغان در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی نیز حاوی نکاتی محل تامل است. کالین در کنفرانس مطبوعاتی شب گذشته خود به نکات مهمی اشاره کرد که برخی از آنها عبارتند از:

اگر سوریه به بهانه مبارزه با گروه های تروریستی پیشروی کرده و به نیروهای ترکیه ضربه بزند٬ نتایج سنگینی در انتظارش خواهد بود.

برای محافظت از سربازانمان در ادلب٬ هر اقدامی لازم باشد انجام می دهیم. کسی در این مورد تردید نداشته باشد.

در مورد مرزهای منطقه عاری از تنش٬ پذیرای هیچ تغییری نیستیم و بر اساس آن چه در توافق سوچی مورد اشاره قرار گرفته٬ نقاط دیده بانی نظامی ما در آن مناطق به قوت خود باقی می مانند. آنها نه خارج می شوند. نه جایشان را تغییر خواهیم داد.

با مقامات روسی و ایرانی به طور مداوم در حال گفت وگو هستیم.

تا پایان ماه جاری میلادی٬ نیروهای اسد باید عقب نشینی کنند و به همان مناطقی بازگردند که قبلاً در ترسیم منطقه عاری از تنش٬ تعریف شده بود.

سخنان اولتیماتوم وار مشاور و سخنگوی اردوغان٬ دربردارنده پیام های تهدیدآمیزی علیه سوریه است و نشان می دهد که دولت ترکیه دست کم در شرایط فعلی٬ قصد ندارد از سیاست های مداخله جویانه و نفوذ در شمال غربی سوریه کوتاه باید. اما در عین حال٬ دمشق و مسکو نیز بر کنترل کامل ادلب مصمم هستند و اگر در روزهای آینده بین مسکو و آنکارا توافق جدیدی صورت نگیرد٬ احتمال بروز تنش و درگیری های جدید٬ دور از ذهن نیست.