استفاده از فناوری در دوران سالمندی، راهی برای کاهش خطر زوال عقل - مجله ایرکا

در این پژوهش گسترده، محققان در استان تگزاس ایالات متحده، داده های مربوط به 57 تحقیق قبلی را تجزیه وتحلیل کردند. این مطالعات در مجموع شامل بیش از 411 هزار فرد بالای 50 سال بودند. هدف آنالیز این بود که آیا استفاده از فناوری دیجیتال می تواند به کاهش خطر بروز زوال شناختی (Cognitive Impairment) و دِمانس (Dementia) منجر گردد یا نه.

نتیجه جالب بود: کسانی که در زندگی روزمره خود به نحوی با فناوری سر و کار داشتند، تا 58 درصد کمتر از دیگران در معرض ابتلا به افت فکری بودند. بعلاوه، این گروه بین 26 تا 34 درصد کاهش سرعت در روند افت عملکرد شناختی داشتند. این آمار به اندازه ای قابل توجه است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

تحریک فکر با اپلیکیشن ، نه لزوماً با جدول و سودوکو

نکته مهمی که باید بدانیم این است که این تحقیق از نوع همبستگی (Correlational Study) بوده، نه دلیل و معلولی (Causal Study). به عبارت دیگر، نمی توان با اطمینان گفت که استفاده از فناوری مستقیماً باعث کاهش زوال شناختی می گردد. اما نکته دلگرم نماینده آن است که در تمام 57 پژوهش، حتی با تفاوت هایی که در روش ها و نمونه ها وجود داشت، الگوی مشابهی دیده شد. برخی از این مطالعات فقط به آنالیز استفاده از گوشی هوشمندپرداخته بودند، برخی دیگر به کار با رسانه های اجتماعی (Social Media) یا حتی ابزارهای ساده تری مثل ایمیل و تقویم دیجیتال. اما در همهٔ آن ها، رابطه ای مثبت میان تعامل با تکنولوژی و حفظ سلامت فکری دیده شده است.

محققان، این یافته را پس از تعدیل اثر عواملی مثل اندازه تحصیلات، شغل و شرایط اجتماعی-اقتصادی، به دست آوردند. این یعنی حتی اگر کسی تحصیلات دانشگاهی نداشته باشد یا از قشر کم عایدی باشد، باز هم می تواند با استفاده درست از ابزارهای دیجیتال، فکر خود را فعال و مقاوم نگه دارد.

فناوری به عنوان داربست فکر در دوران افت عملکرد شناختی

پژوهشگران معتقدند که تکنولوژی می تواند به شیوه های مختلفی از فکر در برابر زوال محافظت کند. یکی از راه ها، تحریک مغز به وسیله یادگیری مداوم است. استفاده از یک اپلیکیشن تازه، به روزرسانی گوشی، یا حتی استفاده از پیغام رسان های دیجیتال، نیازمند یادگیری، تصمیم گیری و توجه مستمر است؛ همه این ها فعالیت هایی هستند که مغز را فعال نگه می دارند. این همان تمرینی است که می تواند با تمرین فیزیکی برای عضله ها مقایسه گردد.

در کنار آن، فناوری می تواند به حفظ ارتباط اجتماعی یاری کند. تماس تصویری با بچه ها، عضویت در گروه های مجازی هم سن وسالان، یا اشتراک گذاری عکس ها و خاطرات، راه هایی هستند برای کاهش احساس تنهایی. و می دانیم که تنهایی، به خصوص در دوران سالمندی، یکی از عوامل مهم افزایش خطر ابتلا به دِمانس (Dementia) است.

اما شاید جالب ترین مفهوم مطرح شده در این تحقیق، ایدهٔ داربست شناختی (Cognitive Scaffolding) باشد. بر اساس این دیدگاه، تکنولوژی می تواند به نوعی همان نقش داربستی را ایفا نماید که هنگام ساختن یا بازسازی یک ساختمان استفاده می گردد. حتی اگر عملکرد حافظه فردی افت کند، وجود ابزارهایی مثل یادآور زمان مصرف دارو، تقویم دیجیتال برای ویزیت پزشک، یا اپ های مخصوص مدیریت وظایف، می تواند باعث گردد فرد همچنان مستقل باقی بماند و احساس وابستگی نکند.

وقت آن است که به سالمندان فرصت یادگیری فناوری را بدهیم

یکی از پیغام های مهم این تحقیق، تغییری در نگرش ما به سالمندان و فناوری است. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ تان هنوز از گوشی هوشمند دوری می نمایند، شاید وقت آن باشد که این فاصله را با صبر و محبت پر کنید. به جای آن که آن ها را به حال خود بگذاریم یا از ناتوانی شان در استفاده از فناوری شکایت کنیم، می توانیم قدم به قدم در کنارشان باشیم. شاید آغاز با یک اپلیکیشن ساده گالری عکس یا تقویم، راه را برای یادگیری بیشتر باز کند.

یادمان باشد: فناوری فقط برای نسل جوان نیست. اگر درست استفاده گردد، می تواند چراغ فکر را برای سال های بیشتری روشن نگه دارد.

منبع: Nature Human Behaviour