ناگفته های کشاورز از کیارستمی، به حاتمی گفتم تختی را نساز! - مجله ایرکا

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، به نقل از روابط عمومی موزه سینما، موزه سینمای ایران امروز 26 فروردین همزمان با زادروز زنده یاد محمدعلی کشاورز بخش هایی از تبادل نظری تاریخ شفاهی این هنرمند فقید را منتشر نموده است.

محمدعلی کشاورز در ابتدای صحبت هایش با اشاره به دوران کودکی خود گفت: سال 1309 در جلفا به جهان آمدم، پدرم کدخدای آنجا بود و زندگی ما از کشاورزی می گذشت. زمانی که دیپلم گرفتم با خانواده به تهران آمدیم و من در دانشگاه رشته پزشکی امتحان دادم و قبول شدم و یادم می آید موقع کالبدشکافی متوجه شدم من برای این کار مناسب نیستم و از رشته پزشکی انصراف دادم. در روزنامه اطلاعات هنرستان بازیگری اعلام نموده بود که هنرجو با مدرک دیپلم می پذیرد که من امتحان دادم و قبول شدم و وارد جهانی بازیگری شدم.

وی درباره اهمیت نقش برای یک بازیگر ادامه داد: من معتقدم بازیگر عظیم و کوچک معنا دارد اما نقش کوچک و عظیم اهمیت ندارد. از سوی دیگر یک بازیگر وقتی نقشی را نمی تواند بازی کند نباید مسئولیت آن را بپذیرد و باید میدان را برای بازیگر دیگری باز کند تا آن را ایفا نماید.

چند خاطره با چند آدم مهم سینما در روزگاری بازیگری

این بازیگر در بخش دیگری از صحبت هایش پیرامون همکاری با کارگردانان مطرح کشورمان از جمله ناصرتقوایی گفت: تجزیه و تحلیلی که تقوایی درباره نقش می کرد حیرت انگیز و طنزی که در خود او وجود داشت برای من همواره جالب بوده است. متاسفم که ایشان با این همه تجربه کم کار می نماید.

وی درباره همکاری خود با مرحوم عباس کیارستمی نیز گفت: کیارستمی هیچ وقت در آثارش با بازیگر حرفه ای کار ننموده بود اما من در طعم گیلاس با او کار کردم. کیارستمی کارگردان بسیار توانایی بود و سبک مخصوص به خودش را داشت به همین دلیل هر بازیگری علاقمند بود تا در فیلم های او ایفای نقش داشته باشد. در دوره ای بعضی ها سبک او را تقلید می کردند اما فن اصلی کار او را نمی دانستند زیرا او روش های منحصر به خودش را داشت. کیارستمی همچنین دید بسیار خوبی درباره تصویر داشت، سینما را خیلی خوب می شناخت و مساله مهم این است که قبل از ساخت هر فیلمش مدت ها به دنبال لوکیشن می گشت و بر اساس لوکیشن متنش را می نوشت.

علاقه مندان بازیگری تاریخ را مطالعه نمایند

کشاورز اعلام نمود: یکی از مهمترین اشکالات در سینمای ما این است که که یکدیگر را قبول نداریم درحالیکه اگر با فرهنگ غنی مان به خوبی آشنا باشیم؛ باید برای پیشبرد فرهنگ کشورمان زحمت بکشیم.

وی درباره جوانان علاقمند به سینما و بازیگری نیز بیان داشت: توصیه من به جواناهایی که می خواهند وارد بازیگری شوند این است که در ابتدا به دنبال دانش این حرفه بروند و فرهنگ غنی ایران که چند هزار ساله است را مطالعه نمایند و توجه داشته باشند که به عنوان مثال، 2500 سال پیش هنرمندان برای تخت جمشید و نقش رستم چه زحماتی کشیدند و بر روی سنگ ها کار کردند. نقش های برجسته ای که بعد از سال ها هنوز به همان شکل باقی مانده است و این امر را نباید به حساب فرمانروایان آن موقع بگذراریم بلکه باید به حساب هنرمندانی بگذاریم که زحمات زیادی کشیدند و متاسفانه اسمی از آنها نیست اما در تاریخ بشری آثارشان برای همواره ماندگار شده است.

روایت شنیدنی آقای بازیگر برای نقش شعبان استخوانی هزاردستان

کشاورز با اشاره به حضورش در سریال هزاردستان گفت: برای ایفای نقش در این فیلم مطالعه زیادی کردم، صحبت های زیادی با جاهل های جنوب شهر داشتم و برای گریم و لباس با علی حاتمی خیلی صحبت کردیم تا به یک توافقی رسیدیم و خوشبختانه این نقش خوب دیده شد. حاتمی برای هزاردستان دو سه نقش را به من پیشنهاد داد و من گفتم نقش شعبان استخوانی را می خواهم زیرا با این نقش می خواهم تجربه ای جدید به دست آورم و دلایلم را هم برایش شرح دادم و او نیز پذیرفت.

وی ادامه داد: من شعبان استخوانی را به عنوان یک شخصیت بد نشناختم. زیرا شعبان یکی از آدم هایی است که در آن جامعه سوخته بود. او برای خودش یک زندگی داشت، استخوان جمع می کرد و سریشون درست می کرد و از فروختن سریشون ارتزاق می کرد که ناخودمطلع هم وارد ماجرایی شده بود. من معتقدم انسان ها باید نسبت به شرایط خود مطلع باشند تا وارد اتفاقات بد نشوند. همه ما می دانیم که انسان ها زمانی که به جهان می آیند شرور، آدمکش و قاتل نیستند، همه در بد تولد انسان های پاکی هستند اما شرایط جامعه آنها را تغییر می دهد.

این بازیگر با اشاره به اینکه در تمام فیلم های زنده یاد علی حاتمی به جز حاجی واشنگتن بازی نموده است، یادآور شد: زمانی که حاتمی می خواست فیلم تختی را بسازد پیشنهاد نقش مربی تختی را به من داد اما به حاتمی گفتم این فیلم را نساز و بگذار تختی همان اسطوره که هست باقی بماند.

کار بازیگر یک نوع ریاضت عارفانه است

کشاورز در ادامه بیان نمود: عظیمترین منتقدها تماشاگران هستند آنها که در خیابان ها من را می بینند، محاکمه می نمایند و درباره نقش ها سوال می نمایند و این موضوع برای من بسیار ارزشمند است.

وی با بیان اینکه کار بازیگر یک نوع ریاضت عارفانه است، گفت: فردی که می خواهد وارد بازیگری گردد، باید عارف باشد زیرا اگر کسی از کار لذت نبرد بازیگر هم دیده نمی گردد.قطعاً اگر کارگردانی مثل علی حاتمی به کارش اعتقاد نداشت کارش مورد اقبال قرار نمی گرفت. البته من در وهله اول برای خودم بازی می کنم و بعد برای مردم. در همه ایران من را به عنوان اسدالله خان پدرسالار می شناسند و برای این نقش تشکر می نمایند.اینها همه از جمله مواردی است که باید درباره آن تحقیق گردد که چطور یک فیلم یا سریال تا این حد در بین مردم مورد استقبال قرار می گیرد.

حاصل عمرم سه سخن بیش نیست؛ خام بودم، پخته شدم، سوختم

این بازیگر پیشگام تئاتر، سینما و تلویزیون یادآور شد: در پدرسالار چیزی که برای من اهمیت داشت این بود که احترام زن در خانواده نقطه عطف بود و این آدم (اسدالله خان) نسبت به همسرش احترام زیادی قائل بود و هیچ وقت صدایش را روی همسرش بلند نمی کرد.

وی با بیان اینکه کابوس وحشتناکی است به محاکمه خود نشستن که از بار گناه کاستن، گفت: هر فیلمی را که بازی می کنم خودم را محاکمه می کنم که آیا کاری که کردم درست بوده و هیچ وقت سعی نمی کنم خودم را تبرئه کنم.

زنده یاد محمدعلی کشاورز در انتها بیان نمود: کار هنرمند آشتی بین انسان های روی نموده زمین و صداقت و راستی بین جامعه بشری است. حاصل عمرم سه سخن بیش نیست؛ خام بودم، پخته شدم، سوختم و کمال در سوختگی است.

تبادل نظری زنده یاد محمدعلی کشاورز به مدت 6 ساعت در سال 1387 توسط زنده یاد زاون قوکاسیان و سیمون سیمونیان اجرا شده است و فیلم کامل این تبادل نظر برای ثبت در تاریخ در بخش تاریخ شفاهی موزه سینمای ایران نگهداری می گردد.