تغذیه در منطقه ها مرتفع

به گزارش مجله ایرکا، عملکرد ورزشکاران تحت تأثیر عوامل متعددی نظیر برنامه غذایی، شرایط تمرینی، خصوصیات روانشناختی و شرایط محیط برگزاری رقابت ها قرار می گیرد و شرایط آب و هوایی و اقلیمی محل برگزاری رقابت های ورزشی بر عملکرد ورزشکاران و نتایج رقابت ها تأثیر قابل توجهی دارد. از مهمترین عوامل محیطی می توان به دمای هوا، اندازه رطوبت، ارتفاع

تغذیه در منطقه ها مرتفع

تغذیه در منطقه ها مرتفع

نویسنده: محمد حضوری

مقدمه:

عملکرد ورزشکاران تحت تأثیر عوامل متعددی نظیر برنامه غذایی، شرایط تمرینی، خصوصیات روانشناختی و شرایط محیط برگزاری رقابت ها قرار می گیرد و شرایط آب و هوایی و اقلیمی محل برگزاری رقابت های ورزشی بر عملکرد ورزشکاران و نتایج رقابت ها تأثیر قابل توجهی دارد. از مهمترین عوامل محیطی می توان به دمای هوا، مقدار رطوبت، ارتفاع سطح از دریا و ... اشاره داشت. چندی پیش بود که کشور بولیوی در آمریکای جنوبی درخواست برگزاری رقابت های فوتبال را در سطح منطقه آمریکای جنوبی ارائه نمود و این درخواست با مخالفت بسیاری از دیگر تیم های این منطقه همراه بود، زیرا تجارب قبلی از حضور در بازی هایی با میزبانی کشور بولیوی که از جمله مرتفع ترین کشورها از سطح دریا می باشد، نتایج عجیب و غیرقابل باوری را نشان می داد. با توجه به چنین شرایطی بود که کنفدراسیون منطقه ای فوتبال این درخواست را رد کرده و این کشور را مناسب برای برگزاری چنین رقابت هایی ندانست.

امروزه انجام فعالیت های ورزشی در شرایط محیطی و آب و هوایی گوناگون، در بین ورزشکاران حرفه ای رایج است. برای اغلب ورزشکاران، فعالیت در محیط هایی گرم و یا مرتفع معمول بوده و این شرایط آب و هوایی تأثیری قابل توجه بر عملکرد آنان دارد. علاوه بر بسیاری از اثرات فیزیولوژیک شناخته شده که بر اثر محیط های مرتفع ایجاد می گردند، جنبه های روانشناختی هم از تمرین و اردو زدن در این محیط ها ایجاد می گردد که بر انتخاب نوع غذای مصرفی به وسیله ورزشکاران مؤثر خواهند بود. با توجه به این نکته که رقابت های ورزشی در سطوح بین المللی و حتی ملی، با تغییر شرایط اقلیمی و ارتفاع محل برگزاری رقابت همراه می باشد، ورزشکاران و کادر پزشکی ورزشی همراه با تیم، باید از تأثیر این عوامل بر عملکرد ورزشکاران آگاه بوده و تمهیدات لازم را برای کنترل و به حداقل رساندن آثار زیان بار این تغییر شرایط محیطی بر عملکرد ورزشکاران در نظر بگیرند. هدف از این مقاله مرور و آنالیز جنبه های مهم و مورد توجه تغذیه ای برای تمرینات و رقابت های ورزشی در ارتفاعات می باشد.

مسائل در ارزیابی احتیاجهای تغذیه ای در ارتفاع زیاد:

در طی ورزش تبدیل انرژی شیمیایی به کار مکانیکی چندین برابر افزایش می یابد و تأمین کننده انرژی شیمیایی برای فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی می باشد. در طی سالیان اخیر، با افزایش قابل توجه حجم مطالعات در حوزه تغذیه ورزشی، دانسته های ما از احتیاجهای تغذیه ای ورزشکاران افزایش چشمگیری داشته است، ولی بسیاری از این تحقیقات به آنالیز تداخل تغذیه و ورزش در شرایط آب و هوایی و اقلیمی مطلوب و در ارتفاعی نزدیک به ارتفاع سطح دریا پرداخته اند. بر این اساس دانسته های ما از تغییرات احتیاجمندی ورزشکاران در هنگام قرار گرفتن در ارتفاعات، اندک و ناچیز است.

مصرف و به کارگیری مواد انرژی زا در ارتفاعات:

قرار گرفتن مزمن و یا حاد در این شرایط محیطی. قرار گرفتن حاد(ناگهانی و در کوتاه مدت) در ارتفاعات و منطقه ها مرتفع موجب افزایش وابستگی به قند خون به اسم منبع انرژی در طی ورزش و در زمان استراحت می گردد. اگرچه این افزایش مصرف گلوکز در طی ورزش با کاهش ذخایر گلیکوژن همراه نیست، ولی با کاهش استفاده و بکارگیری چربی به اسم منبع انرژی توام می گردد. قابل توجه آنکه پس از قرار گرفتن به صورت مزمن(برای مدت طولانی تر) در ارتفاع، همچنان افزایش مصرف گلوکز مشاهده می گردد. در یک آنالیز تعیین شد که با ورود ورزشکاران به ارتفاع 4300 متری، مصرف گلوکز در طی ورزش حدود 25 درصد افزایش نشان داد. البته این افزایش مصرف گلوکز، پس از گذشت 21 روز به طور قابل توجهی افزوده گشت. اگرچه قرار گرفتن در ارتفاعات میانه بسیار رایج است، دانسته های ما در خصوص تأثیر قرار گرفتن در ارتفاعات میانه محدود می باشد. البته در تحقیقی که به وسیله انستیتو تحقیقات ورزشی استرالیا صورت گرفت، تعیین شد هنگامی که دوچرخه سواران به فعالیت ورزشی نزدیک به حداکثر توان خویش در ارتفاع 2500 متری پرداختند، غلظت لاکتات در خون آنان به طور قابل توجهی بالاتر بود. این یافته بیانگر افزایش وابستگی به گلیکوژن به اسم منبع انرژی است که موجب افزایش فراوری لاکتات شده و یا ممکن است به علت کاهش اکسیداسیون لاکتات باشد که حذف و برداشت لاکتات را تحت تأثیر قرار می دهد.

با توجه به افزایش قابل توجه مصرف کربوهیدرات ها در ارتفاعات، ورزشکاران به ویژه افرادی که برای مدت چند روز یا چند هفته در ارتفاعات قرار می گیرند، با توجه به محدود بودن ذخایر کربوهیدرات در بدن، باید ملاحظاتی خاص را در نظر بگیرند. از جمله این موارد می توان به افزایش دریافت کربوهیدرات در طی روزهای پایانی تمرینات و تأمین بیش از 70 درصد انرژی آخرین وعده غذایی قبل از رقابت ها از کربوهیدرات ها اشاره داشت. بعلاوه استفاده از روش هایی نظیر بارگیری کربوهیدرات با نظر مربیان ورزشی در رقابت های حساس می تواند مفید باشد. بعلاوه در حین ورزش، در فعالیت هایی که برای مدت زمانی بیش از 30 دقیقه به طول می انجامند، مصرف نوشیدنی های حاوی کربوهیدرات می تواند به صرفه جویی در ذخایر گلیکوژن یاری کرده و خستگی ورزشکار را به تعویق اندازد. البته در ورزشکارانی که با شرایط ارتفاع تطابق می یابند، ظرفیت کاری افزایش یافته و تغییرات محیطی در بدن آنها محدودتر می گردد.

مقدار انرژی مورد احتیاج در ارتفاعات:

مطالعات گواه آن است که در شروع قرار گرفتن در ارتفاعات، مقدار متابولیسم پایه(BMR) افزایش می یابد. این افزایش می تواند تا حدود 28 درصد بیش از مقدار BMR در سطح دریا باشد. اگرچه در بسیاری از مطالعات کاهش مقدار BMR به سطوح اولیه آن پس از 3-2 روز گزارش شده است، ولی بعضی مطالعات گواه عدم کاهش BMR تا حدود 3 هفته می باشند. اگرچه مکانیسم اصلی مسؤول افزایش BMR تعیین نیست، ولی افزایش ترشح هورمون های استرس و یا دریافت ناکافی انرژی ممکن است عامل ایجاد این حالت باشند. البته بیشتر احتمال می رود که دریافت ناکافی انرژی عامل افزایش مقدار BMR باشد. گفتنی است که قرار گرفتن در ارتفاعات بیش از 3500 متر با کاهش اشتهای فرد همراه است که این امر به کاهش دریافت مواد غذایی در ورزشکاران منجر خواهد شد.

براساس موارد فوق، تعیین می گردد که انرژی دریافتی در ارتفاعات بالا باید بیش از مقدار انرژی دریافتی در سطح دریا باشد، هرچند در ارتفاعات اشتهای فرد کاهش می یابد. نظر به اینکه اکسیداسیون گلوکز در طی فعالیت ورزشی در ارتفاعات افزایش می یابد، باید برنامه غذایی غنی از کربوهیدرات برای ورزشکاران توصیه گردد. در واقع پیشنهاد می گردد که پیروی از یک برنامه غذایی پر کربوهیدرات در مقایسه با دریافت یک برنامه غذایی مخلوط موجب کاهش علایم حاد بیماری ارتفاع می گردد. البته این توصیه ها احتیاجمند تحقیقات بیشتر است. بعلاوه بر اساس مشاهدات ما بسیاری از ورزشکاران برای کاهش وزن و سطوح چربی بدن خویش در ارتفاعات اردو زده و به تمرین می پردازند. ورزشکاران می بایست همیشه در طی برنامه تمرینی خویش در ارتفاعات که با هدف کنترل وزن برگزار می گردد، به این نکته توجه داشته باشند که در ارتفاعات احتیاج به کربوهیدرات و انرژی افزایش می یابد و در چنین شرایطی پیروی از برنامه غذایی کم کربوهیدرات و کم انرژی، مطلوب نمی باشد.

حفظ تعادل مایعات:

یکی از اصلی ترین پاسخ ها به قرار گرفتن در ارتفاعات زیاد، کاهش کل آب بدن و حجم پلاسما می باشد. این کاهش مایعات موجب غلیظ تر شدن خون و در نتیجه افزایش ظرفیت حمل اکسیژن در خون با حالت پلی سیتمی (افزایش تعداد سلول های خونی در واحد حجم) می گردد. علاوه بر این، از آنجا که هوا در ارتفاعات، گرم و خشک است، آب به صورت بخار تنفسی به محیط منتقل شده و از دست می رود، بنابراین، تمامی روش های دفع مایعات که با هدف تنظیم دمای بدن انجام می شوند، در ارتفاعات افزایش می یابند. با توجه به این شرایط محیطی، احتیاج به مایعات در زمان استراحت و یا فعالیت ورزشی در ارتفاعات نسبت به سطح دریا بیشتر خواهد بود. با توجه به افزایش احتیاج به کربوهیدرات، دریافت نوشیدنی ورزشی می تواند به اسم یک راه چاره عملی برای تأمین احتیاج ورزشکاران به مایعات و کربوهیدرات باشد. نکته مهم دیگر آنکه نوشیدنی های ورزشی تجاری که در دسترس می باشند، دارای الکترولیت های پتاسیم، سدیم و کلر هم می باشند. افزودن این املاح موجب حفظ و افزایش تمایل فرد به ادامه نوشیدن، کاهش دفع مایعات به صورت ادرار در طی ورزش و حفظ حجم مایع خارج سلولی می گردد.

البته در خصوص توجه و تمرکز بر شرایط هیدراسیون و ذخایر آب در طی ورزش نباید زیاده روی کرد. به اسم مثال بسیاری از ورزشکاران تمایل دارند تا برای برطرف نگرانی خویش پیرامون ذخایر آب بدن، مصرف مایعات را قبل از خواب افزایش دهند. این راه چاره ممکن است موجب آشفتگی در حین خواب گردد که علت آن احتیاج مکرر و متوالی فرد برای مراجعه به سرویس بهداشتی است، بنابراین برای برطرف نگرانی در خصوص شرایط هیدراسیون، بهتر است مصرف مایعات را در صبحگاه و بعد از ظهر افزایش دهند که نسبت به مصرف مایعات در هنگام غروب و شب هنگام آسان تر و بهتر می باشد.

منبع:نشریه ی دنیای تغذیه، شماره 99

منبع: راسخون
انتشار: 8 مهر 1400 بروزرسانی: 8 مهر 1400 گردآورنده: ccirca.ir شناسه مطلب: 1150

به "تغذیه در منطقه ها مرتفع" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "تغذیه در منطقه ها مرتفع"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید