آیا دمنوش ها سیستم ایمنی را تقویت می کنند؟ - مجله ایرکا

به گزارش خبرنگاران به نقل از روزنامه خبرنگاران ،ادعا ها گاهی به قدری اغراق آمیزند که به نظر می رسد این توصیه ها و تجویز ها زیاد هم موثق و قابل اعتماد نباشند. به همین دلیل برای دستیابی به واقعیت درمانی دمنوش ها، سردنوش ها و جوشانده ها با دکتر روجا رحیمی، متخصص داروسازی سنتی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران مصاحبه کرده ایم که در ادامه می خوانید.

تقویت سیستم ایمنی از دیدگاه طب سنتی نسبت به طب رایج متفاوت است. در طب سنتی شش اصل ضروری برای حفظ سلامتی وجود دارد که اگر رعایت شود ایمنی بدن حفظ خواهد شد. یکی از مهم ترین این شش اصل اصلاح خوردنی ها و نوشیدنی هاست. وقتی فردی سالم است، بهتر است به جای استفاده از گیاهان دارویی، از طریق غذا های روزانه ایمنی بدن خود را ارتقا دهد؛ زیرا گیاهان، ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند و ممکن است در کنار مزایا، عوارض جانبی هم ایجاد کنند. اما اگر بحث گیاه درمانی مطرح شود، گیاهان زیادی هستند که می توانند تقویت کننده سیستم ایمنی بدن باشند.

معروف ترین آن ها اکیناسه یا سرخار گل است که اثربخشی آن برای کووید-19 هم مطرح شده و دمنوش یا اشکال دارویی آن برای پیشگیری مورد استفاده قرار می گیرد. اما بهترین توصیه برای تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به کووید-19 اصلاح مصرف غذا های روزانه است.

تفاوت جوشانده، دمنوش و سردنوش

جوشانده نوعی نوشیدنی گیاهی است که با ریختن آب بر روی اجزای گیاه و حرارت دادن و جوشاندن آن در مدت زمان تعیین تهیه می شود. اما دمنوش به دم کردن اجزای گیاه، مشابه دم کردن چای یا تهیه آن در لیوان های چینی مخصوص اطلاق می شود. سردنوش نیز می تواند از خیساندن اجزای گیاه در آب سرد و خیس خوردن آن در مدت تعیین به دست آید. البته دمنوشی که سرد شده باشد نظیر چای سرد و همچنین شربت ها و سکنجبین که حاصل از جوشاندن هستند نیز نوعی سردنوش محسوب می شوند. به یاد داشته باشید در هر سه روش جوشانده، دمنوش و سردنوش باید نوشیدنی صاف و از تفاله گیاه جدا شود.

کدامیک اثربخشی بیشتری دارند؟

در میان دمنوش، سردنوش و جوشانده هر کدام می توانند روش مناسبی برای استخراج ترکیبات موثره و درمانی گیاه باشند. معمولا بسته به بافت و ترکیبات گیاه، روش استخراج مواد موثره تعیین می شود. معمولا برای استخراج ترکیبات موثره ریشه های گیاهی نظیر زنجبیل، کاسنی و... که بافت سخت تری دارند از روش جوشاندن و برای گل های گیاهانی نظیر بابونه یا گل پنیرک که بافت لطیف تری دارند و احتمال تخریب ترکیبات موثره آن در طی جوشاندن وجود دارد از روش دم کردن استفاده می شود.

عوارض جانبی هم دارند؟

برخلاف باور عامه مردم که گمان می کنند گیاهان دارویی را به دلیل بی عارضه بودن می توانند به هر میزان و تا هر مدتی مصرف کنند، باید به یاد داشته باشید گرچه ترکیبات شیمیایی گیاه می تواند اثرات مفید درمانی داشته باشد، به همان میزان نیز می تواند همراه با عوارض جانبی باشد. هر گیاه دارویی در یکسری از افراد منع مصرف دارد. برخی گیاهان می توانند با دارو های شیمیایی تداخل ایجاد کرده و اثر دارو را کم یا زیاد کنند. برای مثال افرادی که دارو های رقیق کننده خون همچون وارفارین، آسپیرین و... مصرف می کنند نباید از زنجبیل که خود سبب رقیق شدن خون می شود استفاده کنند یا مصرف زیاد و طولانی مدت گاو زبان می تواند برای کبد افراد دچار مسائل کبدی و حتی افراد سالم تهدیدکننده باشد. مصرف این گیاه برای افراد سالم به میزان دو بار در هفته، آن هم به اندازه یک قاشق غذاخوری به روش دمنوش یا جوشانده است.

بهترین زمان مصرف نوشیدنی های گیاهی

تازگی گیاه نقش پررنگی در اثربخشی آن دارد. گیاه دارویی پس از خشک شدن، یک سری از ترکیبات موثره خود را از دست می دهد و اگر مدت زمانی از عمر آن نیز بگذرد اثربخشی آن به شدت کاهش خواهد یافت. بهترین زمان استفاده از نوشیدنی های گیاهی بلافاصله پس از تهیه دمنوش، سردنوش یا جوشانده آنهاست. به یاد داشته باشید هر چه سریع تر این نوشیدنی ها را از اجزای گیاهی جدا و صاف و گرماگرم میل کنید. تاخیر در این اقدام سبب می شود یک سری از ترکیبات موثره و درمانی نوشیدنی دوباره جذب بافت تفاله گیاهی شده و از اثربخشی نوشیدنی بکاهد. اما اگر امکان تهیه مداوم دمنوش یا جوشانده گیاهی فراهم نباشد بر اساس منابع طب سنتی می توانید نوشیدنی را به مدت 12 ساعت در دمای کمتر از 25 درجه سانتیگراد و در جای خشک و با گذاشتن درِ ظرف نگهداری کنید البته در صورت استفاده دوباره از دمنوش باید آن را مشابه چای - نه در لیوان های چینی مخصوص- دم کرده و همین طور جوشانده را دوباره به دمای جوش برسانید. برای تهیه جوشانده میزان توصیه شده گیاه را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان جوشانده حاصل شود. برای بافت های نسبتا لطیف گیاه به مدت پنج دقیقه و برای بافت های سخت مثل دانه یا ریشه گیاه 10 تا 15 دقیقه زمان نیاز است. برای دم کردن بافت نسبتا سخت گیاه از دم کردن به شیوه چای که اثربخشی بالاتری دارد و مورد توصیه است و برای بافت های لطیف تر مثل گل بابونه و پنیرک از لیوان چینی مخصوص هم می توان استفاده کرد.

طعم تلخ و تند گیاه نشانه چیست؟

برخی افراد در مورد معیار سنجش سمیت گیاهان تصور می کنند اگر گیاهی تلخ یا تند باشد سمی است، اما باید بدانید گیاهانی که بدون مزه اند هم می توانند سمی باشند و بنابراین از روی طعم و مزه گیاه هرگز نمی توان به سمیت آن ها پی برد. تلخی و تندی گیاه معمولا نشانه قوی تر بودن و اثربخشی بیشتر گیاه است ضمن اینکه می تواند عوارض جانبی قوی ای هم به دنبال داشته باشد؛ بنابراین افراد برای مداوای بیماری و مشکل شان باید از گیاهانی استفاده کنند که صرفا متخصص یا داروساز طب سنتی تجویز کرده باشد.

آلودگی گیاهان دارویی به کووید-19

گیاهان هم می توانند هنگام برداشت، خشک کردن یا نگهداری دچار آلودگی شده و بار میکروبی آن ها بالا برود و اگر به صورت سردنوش با خیساندن در آب مصرف شوند سبب مسمومیت شوند، اما اگر گیاه به روش جوشانده استفاده شود، میکروب های آن در اثر حرارت نابودشده و به شیوه دمنوش از بار میکروبی نوشیدنی کم می شود. در مورد ویروس کووید-19 در طی جوشاندن گیاه این ویروس معدوم، اما برای گیاهی که آلوده به این ویروس باشد به روش دمنوش که حرارت زیر 60 درجه سانتیگراد اعمال می شود ویروس از بین نخواهد رفت. با توجه به اینکه راه انتقال کرونا عمدتا از طریق مخاط بینی و چشم است و از طریق بلعیدن ابتلای به این ویروس متصور نیست باید بدانید در سردنوش که فقط با خیساندن گیاه به دست می آید این ویروس می تواند باقی بماند. بهتر است هنگام تهیه گیاه از عطاری انواعی را که دور از دسترس مشتریان و درون ظروف دربسته قرار گرفته است خریداری کرده و برای اطمینان بیشتر، گیاه را به مدت سه تا چهار روز در سطحی خشک و در سایه پهن و پس از این مدت با خیال راحت آن را به روش دمنوش، سردنوش یا خشک مصرف کنید.