جالب ترین آداب و رسوم و خوراکیهای شب چهارشنبه سوری در 5 شهر تاریخی ایران - مجله ایرکا

جشن شب چهارشنبه سوری در تبریز

تبریزی ها در گذشته رسم و رسوم مفصلی برای برگزاری جشن چهارشنبه سوری داشتند. از خرید آجیل چهارشنبه سوری که معمولا عصر روز سه شنبه یعنی یک روز قبل از چهارشنبه سوری انجام می دادند تا خرید لباس برای کوچک ترها. در روز جشن چهارشنبه سوری یک سینی طبق مانند شامل پارچه لباس، آجیل و لباس عروس یا داماد از سوی خانواده دختر و پسری که نامزد بودند و هنوز سر زندگی خودشان نرفته بودند رد و بدل می شد که در اصطلاح به آن چهارشنبه لیق می گفتند که در واقع به معنای مژدگانی یا مشتلق چهارشنبه سوری بود.

غروب چهارشنبه در پشت بام خانه ها یا جلوی خانه ها آتش روشن می کردند و شعر معروف چهارشنبه سوری را حین پریدن از روی آتش می خواندند: زردی من از تو، سرخی تو از من. در زمان های دورتر تبریزی ها هر 4 چهارشنبه ماه اسفند را جشن می دریافتد و آتش روشن می کردند و برای هر کدام از چهارشنبه های ماه اسفند اسم داشتند.

جشن چهارشنبه سوری در مازندران

در گذشته مازندرانی های برای برگزاری جشن چهارشنبه سوری حسابی سنگ تمام می گذاشتند و هنوز هم جز استان هایی محسوب می شوند که به برگزاری درست و اصولی جشن چهارشنبه سوری اهمیت می دهند. از پختن و آش چهل گیاه یا همان آش گزنه گرفته تا روشن کردن هفت کپه آتش به خاطر تقدس عدد هفت. فالگوش ایستادن، شال انداختن برای دریافت مشتلق و قاشق زنی از دیگر آداب و رسوم مازندرانی ها در جشن چهارشنبه سوری بودند. در منطقه کلاردشت اهالی به ویژه آن هایی که اصلیتی کرد دارند معمولا چند مراسم چهارشنبه سوری برگزار می نمایند، حتی بعضی اهالی روستاهایی مثل کلنو از برگزاری سه چهارشنبه سوری در گذشته تعریف می نمایند. این سه مراسم عبارت بودند از: کُله چهارشنبه، خاله چهارشنبه و چهارشنبه آخر که همان چهارشنبه سوری است.

در بعضی محله ها در هر سه شب شمع های دست ساز را در چند جای مختلف مثل کنار مسجد، آب روان،چاه، چشمه و یا جلوی خانه ها روشن می کردند (دربعضی محله ها فقط جلو در خانه ها و زیرپنجره ها) و دسته های کاه را آتش می زدند و از روی آن می پریدند و سرخی من از تو،زردی تو از من می خواندند. برای شام هم برنج می خوردند (البته آ ن هایی که بضاعت شان اجازه می داد) تا تمام سال خانه شان برکت داشته باشد.

در اغلب نقاط مازندران به خصوص مناطقی مثل کلاردشت در این شب آن هایی که دست شان به دهن شان می رسید حتما برای شام سبزی پلو با ماهی را به صورت گرده پیج می خوردند. تره کُلا،تره و شیر تره ، ماست و برنج کته هم از جمله غذاهای این شب هستند. در گذشته از جمله آداب و رسوم عید کلاردشت خوردن شیر تره از ملزومات شب چهارشنبه سوری بود چرا که معتقد بودند که اگر در این شب شیر تره بخورند سال سبزی را پیش رو خواهند داشت.

جشن چهارشنبه سوری در گیلان

کولی کولی چارشمبه یا همان چهارشنبه سوری در استان گیلان حسابی سرخ و آتشین است. گیلانی های اصیل هنوز هم خاکستر باقی مانده از هفت کپه آتش را در انتها مراسم جشن چهارشنبه سوری پای ریشه درختان میوه می ریزند تا بار درخت برای سال بعد حسابی پر برکت گردد. فال گوش ایستادن دختران و پسران مجرد برای این که بدانند در سال جدید چه طالعی در انتظارشان است هنوز هم رسم است و در فرهنگ چهارشنبه سوری در سرتاسر ایران نوعی مراد خواهی محسوب می گردد. گیلانی ها مثل تمام ایرانی های در این شب آجیل چهارشنبه سوری می خورند و البته یک کار عجیب هم انجام می دهند؛ برای یک موجود خیالی به نام خاتون ماست، ماهی و تره آماده می نمایند.

طبق افسانه ها خاتون هر سال شب چهارشنبه سوری از یک چاه بیرون می آید، به خانه ها سر می زند تا ببیند خانه تکانی را خوب انجام داده اند یا خیر و غذا را که ماست، ماهی و تره است را می خورد. گیلانی ها در شب جشن چهارشنبه سوری نمک گیر می شوند، به این معنا که در گذشته تخمه هندوانه، تخمه کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخمه خربزه، گندم و شاهدانه را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو می داند، نمک می زدند و می خوردند. گیلانی ها عقیده داشتند هر کس از این دانه های نمک زده بخورد خلق و خویش بهتر می گردد و کینه و رشک از او دور می گردد. چرا؟ چون نمک گیر شده و حس خیانت و حسادت به دیگران از او دور می گردد.

غذاهای مرسوم گیلانی ها در شب چهارشنبه سوری ترش تره با برنج بود که ترش تره را با چهل گیاه درست می کردند. خاتم تره، ترنگ زبان، خَنَش، چواش، خانه سوزان، برگ سیر، باقلا ولک، کبار، چینی گول، چوچاق، شیرین واش، خالی واش، روغنی واش، بِنه، و گوسفند تعدادی از این گیاهان بودند.

چهارشنبه سوری در ارومیه

مراسم جشن چهارشنبه سوری در منطقه آذربایجان غربی و شهر ارومیه از اواسط اسفند ماه شروع می گردد. در حقیقت خانه تکانی در اواسط اسفند شروع می گردد و تا شب چهارشنبه سوری تمام می گردد. اهالی این دیار هنوز هم به اسفند ماه می گویند بایرام آیئی یعنی ماه عید. ارومیه های در شب چهارشنبه سوری اسپند دود می نمایند، تخم رنگی که معمولا با پوست پیاز رنگ شده به بچه ها هدیه می دهند، آجیل مخصوص شب چهارشنبه سوری که به آن آجیل هفت رنگ می گویند می خورند، فال گوش می ایستند و جوانان مراسم شال اندازی را انجام می دهند تا صاحبخانه با آجیل و شیرینی و میوه شال شان را پر کند.

جشن چهارشنبه سوری در قزوین

در یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران مراسم جشن چهارشنبه سوری حال و هوای پرشوری دارد. قزوینی ها در این شب با پختن انواع شیرینی، درست کردن تخم مرغ رنگی، سبزی پلو ماهی، هندوانه، انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل گشا و انجیرخشک شب نشینی می نمایند. قزوینی های قدیمی برای این شب غذایی به نام دُیماج می پزند که متشکل از نان محلی خشک شده، سبزی، گردو و پیازداغ و خیار است. خوردن یا پلو هفت رنگ، قاشق زنی٬ پریدن از روی آتش، بخت گشایی٬ فالگوش نشینی٬ کوزه شکستن و خوردن پلو چهار رنگ و نذری دادن به نیازمندان از جمله مراسم جشن چهارشنبه سوری در قزوین است. شاید برای تان جالب باشد که بدانید قزوینی ها خریدن آینه نو را در شب چهارشنبه سوری خوش یمن می دانند.