آیا قند موجب دیابت می گردد؟ - مجله ایرکا

فاکتورهای زیاد دیگری مانند تغذیه عمومی، سبک زندگی و ژنتیک نیز در این بیماری دخیلند. در این مطلب مروری داریم بر نقش قند و شیرینی در ابتلا به دیابت و نکاتی به شما ارائه می دهیم که بتوانید از این بیماری پیشگیری کنید.

دیابت چیست؟

دیابت زمانی رخ می دهد که بدن دیگر نمی تواند به طور موثر قند خون را تنظیم کند. این اتفاق می تواند وقتی باشد که لوزالمعده دست از فراوری انسولین کافی می کشد یا وقتی که سلول ها حساسیت خود را نسبت به انسولین از دست می دهند و یا هر دو. انسولین هورمونی است که برای انتقال قند خون از جریان خون به سمت سلولها ضروری است، بنابراین هر دو حالت می توانند موجب افزایش قند خون شوند.

بالا بودن قند خون در بلند مدت می تواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش احتمال بیماری قلبی، آسیب به عصبها و آسیب به کلیه ها شوند، بنابراین مهم است که کنترل گردد.

دو نوع دیابت وجود دارد که هر کدام دلیلهای متفاوتی دارند:

. دیابت نوع اول:

زمانی روی می دهد که سیستم ایمنی شما به لوزالمعده حمله نموده و توانایی آن برای فراوری انسولین را نابود می نماید.

. دیابت نوع دوم:

زمانی روی می دهد که لوزالمعده دیگر انسولین کافی فراوری نمی نماید یا سلولهای بدن دیگر به انسولین فراوری شده واکنش مناسب نشان نمی دهند یا هر دو.

دیابت نوع اول نسبتا نادر است، معمولا ژنتیکی است و تنها 5 تا 10 درصد از تمام کل دیابت ها را تشکیل می دهد.

اما دیابت نوع دوم که موضوع مورد بحث ما در این مطلب است، 90 درصد موارد دیابت را شامل شده و اساسا به دلیل رژیم غذایی و سبک زندگی ایجاد می گردد.

قند چگونه متابولیسم می گردد؟

بیشتر افراد وقتی در خصوص قند حرف می زنند منظورشان گلوکز است یا همان قند و شکر معمولی که از چغندر قند یا ساکاروز تهیه می گردد. ساکاروز این مولکول گلوکز و یک مولکول فروکتوز که با هم پیوند می خورند درست شده است.

وقتی شما ساکاروز می خورید، مولکولهای گلوکز و فروکتوز پیش از اینکه جذب خون شوند به وسیله آنزیمهایی در روده کوچک شما از هم جدا می شوند. این اتفاق باعث افزایش سطح قند خون شده و به لوزالمعده سیگنال می دهد که انسولین ترشح کند. انسولین، گلوکز را از جریان خون به سمت سلولها می برد یعنی جایی که به عنوان انرژی، سوخت و ساز گردد.

اندازه کوچکی از فروکتوز به وسیله سلولها جذب شده و به عنوان انرژی مصرف می گردد و به جامانده که بیشتر هم هست به کبد منتقل می گردد؛ جایی که یا به گلوکز جهت انرژی تبدیل خواهد شد و یا به عنوان چربی ذخیره خواهد شد. از آنجاییکه فروکتوز می تواند به چربی تبدیل گردد، مصرف اندازه زیاد آن می تواند سطح تریگلیسرید را بالا برده و در نتیجه ریسک بیماری قلبی و کبد چرب را افزایش بدهد. متابولیسم فروکتوز نیز سطح اسید اوریک خون را بالا می برد.

اگر کریستالهای اسید اوریک در مفاصل رسوب نمایند، بیماری دردناکی به نام نقرس بروز خواهد نمود. اگر قندی که مصرف می کنید بیشتر از آنچه که بدن تان می تواند به عنوان انرژی مصرف کند باشد، این اندازه اضافی به اسیدهای چرب تبدیل شده و به عنوان چربی ذخیره می شوند.

آیا قند، ریسک دیابت را افزایش می دهد؟

تعداد زیادی از مطالعات دریافته اند افرادی که به طور مرتب نوشابه های قندی مصرف می نمایند، 25 درصد بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دوم هستند. نوشیدن تنها یک نوشیدنی قندی در روز، این ریسک را 13 درصد بالاتر می برد. در ضمن معلوم شده کشورهایی که بیشتر اندازه مصرف قند را دارند، نرخ دیابت نوع دوم نیز بین شان بیشترین است و کشورهایی که پایین ترین آمار مصرف قند را دارند، ریسک دیابت درمیان آنها پایین ترین است. ارتباط میان مصرف قند و دیابت حتی بعد از کنترل فاکتورهایی چون مصرف کالری مجموع، وزن بدن، مصرف الکل و ورزش همچنان موجود بوده است.

هر چند این بررسیها ثابت نمی نمایند که قند موجب دیابت می گردد اما این ارتباط قوی وجود دارد. بسیاری از محققان عقیده دارند که قند، ریسک دیابت را هم مستقیما و هم به طور غیر مستقیم بالا می برد. قند مستقیما می تواند ریسک دیابت را افزایش بدهد زیرا فروکتوز روی کبد تاثیر دارد که شامل بروز کبد چرب، التهاب و بوجود آمدن مقاومت به انسولین می گردد. این تاثیرات می توانند موجب فراوری غیرنرمال انسولین در لوزالمعده شده و ریسک دیابت نوع دوم را بالا ببرند.

خوردن مقادیر زیاد قند و شیرینی به طور غیرمستقیم نیز با منجر شدن به افزایش وزن و افزایش چربی بدن، ریسک دیابت را افزایش بدهد زیرا هر دوی اینها ریسک فاکتورهایی برای دیابت هستند.

برای کاهش اثرات منفی مصرف زیاد قند، سازمان بهداشت جهانی توصیه می نماید مصرف قند اضافی که به طور طبیعی در غذاها موجود نیستند نباید بیش از 10 درصد کالری دریافتی روزانه باشد.

اثر قندهای طبیعی مشابه قندهای مصنوعی نیست

قندهای طبیعی قندهایی هستند که در میوه ها و سبزیها موجود بوده و طی فراوری یا فرآوری افزوده نشده اند. این نوع قندها به این دلیل که با فیبر، آب، آنتی اکسیدانها و سایر مواد مغذی همراهند، آرامتر گوارش و جذب می شوند و احتمال اینکه قند خون را ناگهان بالا ببرند بسیار کم است. بعلاوه میوه ها و سبزیها قند بسیار کمتری نسبت به بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده دارند.

مثلا یک هلو تقریبا 8 درصد وزنش قند است در حالیکه 50 درصد از وزن یک بار شکلاتی از قند تشکیل شده. مطالعه ای نشان داده خوردن دست کم یک وعده میوه در روز، ریسک دیابت را 7 تا 13 درصد در مقایسه با اصلا میوه نخوردن کاهش می دهد.

آبیموه چطور؟

یافته ها در خصوص اینکه نوشیدن آبیموه صد در صد خالص ریسک دیابت را بالا می برد یا نه هنوز چندان دقیق نیست.

مطالعات متعددی دریافته اند بین نوشیدن آبمیوه و ابتلا به دیابت ارتباط وجود دارد که احتمالا قند بالای آبمیوه و فیبر بسیار اندکی که دارد، توجیه نماینده این ارتباط است. به هر حال برای نتیجه گیری قطعی به پژوهش های بیشتری احتیاج است.

شیرین نماینده های طبیعی چطور؟

هر چند شیرینی های طبیعی مانند عسل، شیره درخت افرا و ...، از منابع طبیعی تهیه شده اند اما همچنان بسیار فرآوری شده بوده و مشابه ساکاروز یا قند و شکر معمولی هستند. این محصولات حاوی اندازه زیادی ساکاروز و فروکتوز اند و منبعی از قند اضافی محسوب می شوند. بنابراین باید در حد تعادل آنها را مصرف کرد؛ ترجیحا کمتر از 10 درصد کالری دریافتی روزانه از این منابع باشد.

آیا شیرین نماینده های مصنوعی ریسک دیابت را افزایش می دهند؟

شیرین نماینده های مصنوعی، موادی شیرین و ساخت دست انسان هستند که نمی توانند به وسیله انسان به عنوان انرژی سوخت و ساز شوند. به همین دلیل فقط مزه شیرین ایجاد می نمایند بدون اینکه هیچ کالری داشته باشند. هر چند شیرین نماینده های مصنوعی قند خون را ناگهان بالا نمی برند اما بازهم با مقاومت به انسولین و دیابت نوع دوم ارتباط دارند. نوشیدن تنها یک قوطی نوشابه رژیمی در روز می تواند 25 تا 67 درصد ریسک دیابت نوع دوم را افزایش بدهد.

هنوز معین نیست که چرا شیرین نماینده های مصنوعی ریسک دیابت را افزایش می دهند اما تئوری های گوناگونی وجود دارد. یکی از تئوریها این است که محصولات تهیه شده با شیرین نماینده های مصنوعی، اشتها و میل به غذاهای شیرین مزه را افزایش داده و باعث مصرف بیشتر قند و افزایش وزن می شوند که در نهایت احتمال دیابت را بالا خواهد برد.

یک تئوری دیگر این است که شیرین نماینده های مصنوعی، توانایی بدن برای جبران کالری دریافتی از قند را مختل می نمایند زیرا مغز، مزه شیرین را با صفر کالری مرتبط می داند. بعضی پژوهش ها دریافته اند شیرین نماینده های مصنوعی می توانند نوع و تعداد باکتریهای روده بزرگ را تغییر داده و منجر به عدم تحمل گلوکز، افزایش وزن و دیابت شوند.

سایر ریسک فاکتورهای دیابت

درست است که مصرف مقادیر زیاد قند باعث افزایش احتمال دیابت می گردد اما ریسک فاکتورهای زیاد دیگری هم وجود دارد مانند:

. وزن بدن:

تحقیقات نشان داده چاقی یکی از اصلی ترین ریسک فاکتورها در ابتلا به دیابت نوع دوم است اما کاهش حتی 5 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند این احتمال را کاهش بدهد.

. ورزش کردن:

افرادی که سبک زندگی یکجا نشینی دارند تقریبا دو برابر آنهایی که اهل تحرک و فعالیت اند در معرض دیابت هستند. فقط 150 دقیقه ورزش با شدت میانه می تواند ریسک دیابت را پایین بیاورد.

. سیگار کشیدن:

روزانه سیگار کشیدن، ریسک دیابت را بیش از دوبرابر افزایش می دهد اما ترک سیگار این ریسک را به حد نرمال برمی گرداند.

. آپنه خواب:

آپنه خواب بیماری است که در آن، تنفس حین خواب متوقف می گردد و ریسک فاکتور منحصربفردی برای دیابت است.

. ژنتیک:

اگر یکی از والدین شما دیابت داشته باشد، شما 40 درصد بیشتر از بقیه در معرض این بیماری هستید. اگر هم پدر و هم مادر مبتلا به دیابت باشند، این احتمال 70 درصد می گردد.

برای کاهش احتمال دیابت، چه تغذیه ای داشته باشیم؟

علاوه بر محدود کردن مصرف قندهای اضافی، تغییرات غذایی دیگری هم وجود دارد که می تواند ریسک دیابت را کاهش بدهد:

. رژیم غذایی سالم و طبیعی:

رژیم غذایی سرشار از مغزها، میوه ها و سبزیها و غلات کامل منجر به کاهش ریسک دیابت می گردد.

. قهوه بنوشید:

نوشیدن قهوه نیز می تواند احتمال این بیماری را کمتر کند. هر فنجان قهوه ای که در طول روز می نوشید، 7 درصد از ریسک ابتلای شما به دیابت می کاهد.

. سبزیجات برگدار بخورید:

مصرف منظم سبزیجات برگدار می تواند 14 درصد از ریسک دیابت کم کند.

پ

منبع: برترین ها