زلزله خاموش چند استان را تهدید می نماید؟ - مجله ایرکا

به گزارش روابط عمومی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، علیرضا شهیدی گفت: فرونشست پدیده تازه ای در جغرافیای کشور نیست و نخستین بار در سال 47 در دشت رفسنجان که مشهور به باغ های پسته و پمپاژ زیاد منابع آب زیرزمینی است، این اتفاق را شاهد بودیم.

وی اضافه نمود: پس از وقوع فرونشست در دشت مهیار اصفهان در اوایل دهه 80، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با توجه به وظیفه ذاتی خود که شناخت پدیده های طبیعی است، به طور جدی موضوع فرونشست را مطرح نمود، اما همان زمان این اصطلاح برای بسیاری در کشور نأمانوس بود.

65 درصد دشت های کشور با فرونشست روبرو هستند

شهیدی با تاکید بر اینکه اکنون از 609 دشت موجود در کشور، بیش از 400 دشت (65 درصد دشت ها) با معضل فرونشست از چند میلیمتر تا 18 سانتیمتر (با رقم میانه حدود 4.5 سانتیمتر) در کشور روبروند، اظهار کرد: در اتحادیه اروپا رقم چهار میلیمتر به عنوان رقم بحرانی برای فرونشست زمین مطرح شده ، اما در ایران با ارقام سانتیمتر روبرو هستیم که مهمترین عامل آن پمپاژ بی رویه منابع آب زیرزمینی است.

42 درصد چاه های کشور غیرمجاز هستند

رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ادامه داد: مطابق آمارها، امروز بیش از یک میلیون حلقه چاه در کشور وجود دارد که 42 درصد آنها غیرمجاز هستند، با این حال در دهه 80 شاهد تصویب قانونی در مجلس شورای اسلامی بودیم که بعضی چاه های غیرمجاز را مجاز اعلام می کرد، این در حالی است که هر یک از چاه ها حریم خاص خود را دارد و فشاری به حوزه آبخوان ها وارد می نماید.

وی اظهار کرد: پراکندگی این یک میلیون حلقه چاه به گونه ای است که به طور میانه هر 1.5 کیلومتر یک حلقه چاه وجود دارد، اما تراکم اصلی چاه ها در منطقه های است که شهرهای ما مستقر هستند یا شاهد استقرار صنایع و بخش کشاورزی هستیم.

شهیدی با تاکید بر اینکه بیش از 60 درصد کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، ادامه داد: این در حالی است که بیابان ها حدود 45 درصد وسعت کشور را تشکیل می دهند. با این حال مقدار مصرف آب در کشور سالیانه 100 میلیارد مترمکعب است و همه ساله بیش از پنج میلیارد متر مکعب مازاد برداشت از آب های زیرزمینی انجام می گردد.

وی یادآور شد: فقط در دشت اصفهان که پنج هزار کیلومتر مربع وسعت دارد، سالیانه 250 میلیون مترمکعب پمپاژ آب از آبخوان ها انجام می گردد که بیشتر از حجم سد کرج است.

شهیدی اضافه نمود: در سال های گذشته خشکسالی های پیاپی و کاهش مقدار بارندگی ها سبب شده تا شاهد عدم تعادل در ورودی و خروجی آب دشت ها باشیم و به همین علت شاهد توسعه فرونشست هستیم.

وی از فرونشست به عنوان زلزله خاموش یاد کرد و گفت: خروج بیش از حد آب طی 10 تا 15 سال از یک حوزه آبخوان سبب وقوع فرونشست شده و به تدریج آثار این پدیده بطئی معین می گردد.

رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور اعلام نمود: آنچه در عمل اتفاق می افتد، به علت فرونشست و خالی شدن منافذ خاک از آب عملیات متراکم شدن خاک اتفاق می افتد، بر این اساس یک لایه غیرقابل نفوذ شکل گرفته و در ادامه ترک هایی در سطح زمین به وجود می آید که بسته به منطقه می تواند به ابنیه و ساختمان ها، ریل راه آهن، جاده ها و غیره آسیب برساند.

تهران و اصفهان به شدت تحت تاثیر فرونشست زمین قرار دارند

وی، تهران و اصفهان را کلان شهرهایی توصیف کرد که به شدت تحت تاثیر فرونشست زمین قرار دارند، به طوری که در منطقه ها 18 و 19 تهران زبانه های فرونشست به داخل شهر نفوذ نموده، اما در اصفهان خطر جدی تر است و فرونشست تقریباً در همه نقاط شهر نفوذ نموده است.

این مقام مسئول هشدار داد: اگر نتوانیم مدیریت درستی بر منابع آبی داشته و سیاستگذاری درستی در موضوعات صنعتی و کشاورزی داشته باشیم، روزبه روز شرایط بدتری را در این موضوع شاهد خواهیم بود.

رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور توضیح داد: مطابق آمارهای جهانی، ایران یکی از بزرگترین کشورهای در روبروه با تنش آبی تا سال 2040 میلادی خواهد بود، بر این اساس مدیریت درست منابع آبی یکی از واجب ترین امور است. متاسفانه شاهدیم امروز از 31 استان کشور غیر از مازندران و گیلان، بقیه استان ها با فرونشست زمین از یک میلیمتر تا 18 سانتیمتر روبرو شده اند.

شهیدی توضیح داد: امروز علاوه بر مدیریت منابع آبی در اختیار، باید مردم را با انجام آموزش های لازم در مصرف آب مطلع کنیم، بعلاوه درخصوص استقرار صنایع باید مطالعاتی انجام گردد تا صنایع آب بر مثل فولادسازی ها در منطقه ها خشک مستقر نشوند.

وی به اصفهان اشاره نمود که نه تنها شاهد استقرار صنایع بزرگ آب بر مثل فولاد مبارکه و ذوب آهن در این استان هستیم، بلکه از نظر کشاورزی نیز در این استان، سیاست درستی نداشته ایم و به طور نمونه در گذشته کشت برنج در این منطقه انجام می شده است.